Hizmet Yılları ve Aile Reisliği Devlet hizmetine 1844 yılında Premedi kadılığı ile başlayan Paşa, bir süre sonra da İstanbul ruusu alarak çok sevdiği müderrislik mesleğine girer. Cevdet Paşa ders verme ve eser yazma ile meşgul olmak üzere medreseye çekilmek fikrinde iken tanıştığı ve dâhil olduğu Reşit Paşa ve çevresi ona yeni bir mektep olmuştur. Sadrazamlık görevine getirildiği ilk günlerden itibaren ülke menfaatleri için planlar hazırlayan […]

Modernleşmeyi Doğru Anlamak Bir dizi yenilikler zaman kaybetmeden hayata geçerken Tanzimat Fermanı Osmanlı için önemli dönüm noktalarından biri olur. 3 Kasım 1839’da Mustafa Reşit Paşa tarafından Gülhane’de okunan bu ferman kitaplarımıza Batılılaşma yolunda ilk somut adım olarak geçer. Fuad Köprülü’ye göre ise Tanzimatçılığın hiçbir millî esasa dayanmayan Avrupa taklitçiliği, mektep-medrese ikiliği memleketi altmış, yetmiş sene faydasız hayaller peşinde koşturur. “Bir memleketin icâbâtı, ihtiyâcâtı, an’anâtı(gelenek) nazar-ı […]

Değişim Asrında Bir Dev Çınar: Osmanlı Dünya düşünsel, duyusal, vicdani olarak durdurulması mümkün olmayan bir değişimin düğmesine çoktan basmıştı. Avrupa’daki süratli değişimin, inisiyatif kullanarak, zorunlu sebeplerden dolayı olduğu öngörüsünde bulunabiliriz; İstanbul’un fethi, deniz ve kara ticaret yollarının Türklerin eline geçmesi, kilisenin aklı ve insan iradesini yok sayan dogmatik baskıları gibi mücbir sebeplerden dolayı Batı kendini radikal bir biçimde yeniden sorgulamıştı. 19. yüzyılda sistematikleşerek yayılan bireyci, […]

Kapital Avrupa 1905 senesinde Einstein, Annalen der Physik dergisinde büyük tartışmaları beraberinde getirecek o meşhur kuramını paylaşır: Özel Görelilik Kuramı, bilinen adıyla İzafiyet Teorisi. Ona göre bütün varlıklar ve varlığın fizikî olayları izafidir. Zaman, mekân, hareket birbirlerinden bağımsız değildir. Aksine cisim zamanla, zaman cisimle, mekân hareketle, hareket mekânla ve dolayısıyla hepsi birbiriyle bağımlıdır. Teori günlük yaşamımızda mutlak olarak algıladığımız zaman gibi kavramların da göreceli olduğunu […]